Quy định mới nhất về tội cho vay nặng lãi và chế tài xử phạt

1. Khái niệm tội cho vay nặng lãi 

Hành vi cho vay nặng lãi là hành vi mà người phạm tội cho người vay tiền thể hiện qua nhiều hình thức: vay, mượn, ký nợ thông qua hình thức hợp đồng viết hoặc thỏa thuận miệng. Đặc trưng của tội cho vay nặng lãi là mức lãi suất trong thỏa thuận dân sự cao gấp 05 lần mức lãi suất cao nhất được BLDS 2015 xác định là không được vượt quá 20%/năm (Điều 468).

Hành vi của người cho vay nặng lãi có tính chất chuyên bóc lột, cưỡng ép, ép buộc, gây khó khăn cho người đi vay gặp hoàn cảnh khó khăn đột xuất nhằm thu lời bất chính. Dấu hiệu hậu quả của tội phạm này có thể là hậu quả vật chất hoặc phi vật chất.

2. Quy định pháp luật về tội cho vay nặng lãi trong giao dịch dân sự

Mức phạt hành chính:

Theo Điều 468 BLDS 2015 quy định về lãi suất vay do các bên thỏa thuận như sau: 

“Điều 468. Lãi suất
1. Trường hợp các bên có thỏa thuận về lãi suất thì lãi suất theo thỏa thuận không được vượt quá 20%/năm của khoản tiền vay, trừ trường hợp luật khác có liên quan quy định khác. Căn cứ tình hình thực tế và theo đề xuất của Chính phủ, Ủy ban thường vụ Quốc hội quyết định điều chỉnh mức lãi suất nói trên và báo cáo Quốc hội tại kỳ họp gần nhất.
Trường hợp lãi suất theo thỏa thuận vượt quá lãi suất giới hạn được quy định tại khoản này thì mức lãi suất vượt quá không có hiệu lực.

Trường hợp các bên có thỏa thuận về việc trả lãi, nhưng không xác định rõ lãi suất và có tranh chấp về lãi suất thì lãi suất được xác định bằng 50% mức lãi suất giới hạn quy định tại khoản 1 Điều này tại thời điểm trả nợ”.

Căn cứ điểm a khoản 3 Điều 16 Nghị định số 144/2021/NĐ-CP ngày 31/12/2021 quy định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực an ninh, trật tự, an toàn xã hội; phòng, chống tệ nạn xã hội; phòng cháy và chữa cháy; phòng, chống bạo lực gia đình như sau:

“Điều 16. Vi phạm quy định về họ, hụi, biêu, phường
3. Phạt tiền từ 10.000.000 đồng đến 20.000.000 đồng đối với một trong những hành vi sau đây:
a) Lợi dụng việc tổ chức họ để cho vay lãi nặng mà lãi suất cho vay vượt quá tỷ lệ lãi suất theo quy định của Bộ luật Dân sự;"

Mức phạt hình sự:

Căn cứ Điều 201 BLHS 2015 quy định về tội cho vay lãi nặng trong giao dịch dân sự như sau:

“Điều 201. Tội cho vay lãi nặng trong giao dịch dân sự
1. Người nào trong giao dịch dân sự mà cho vay với lãi suất gấp 05 lần mức lãi suất cao nhất quy định trong Bộ luật Dân sự, thu lợi bất chính từ 30.000.000 đồng đến dưới 100.000.000 đồng hoặc đã bị xử phạt vi phạm hành chính về hành vi này hoặc đã bị kết án về tội này, chưa được xóa án tích mà còn vi phạm, thì bị phạt tiền từ 50.000.000 đồng đến 200.000.000 đồng hoặc phạt cải tạo không giam giữ đến 03 năm.
2. Phạm tội thu lợi bất chính từ 100.000.000 đồng trở lên, thì bị phạt tiền từ 200.000.000 đồng đến 1.000.000.000 đồng hoặc phạt tù từ 06 tháng đến 03 năm.
3. Người phạm tội còn có thể bị phạt tiền từ 30.000.000 đồng đến 100.000.000 đồng, cấm đảm nhiệm chức vụ, cấm hành nghề hoặc làm công việc nhất định từ 01 năm đến 05 năm.”

Như vậy, tùy từng trường hợp cụ thể, hành vi cho vay nặng lãi sẽ bị xử phạt hành chính theo điểm a khoản 3 Điều 16 Nghị định số 144/2021/NĐ-CP ngày 31/12/2021 hoặc bị truy cứu trách nhiệm hình sự theo Điều 201 BLHS 2015.